تابستان بود که متخصصان امر، بارندگی بیش از حد نرمال را برای پاییز امسال در کشورمان پیشبینی نمودند.
اما پیشبینیها به وقوع نپیوست و متأسفانه بارشهای پاییز امسال حتی کمتر از حد نرمال بود و طبیعت نشان داد که میتواند بیرحمانه همچنان چتر خشکسالی را بر سر ایران بگستراند.
هر چند کشور ایران در زمره مناطق گرم و خشک جهان محسوب میشود و میزان بارندگی آن یک سوم میانگین جهانی اعلام شده، اما نبود برنامههای مدیریتی، ساخت سدهای فراوان و برداشت بیرویه منابع آب زیرزمینی در کنار تغییرات اقلیمی سبب شده که دورهی بیست ساله خشکسالی ایران تمدید شود.
یکی از مهمترین دلایل تغییرات اقلیمی، افزایش آلودگیهای صنعتی و افزایش گازهای گلخانهای است.
دمای زمین بر اثر آلودگیها افزایش یافته و تبادل انرژی را در جهان برهم میزند، بهطوری که در عربستان برف میبارد و در برخی مناطق سردسیر ایران در طول پاییز و زمستان حتی یک قطره باران نمیبارد.
برخی کارشناسان بر این باورند که افزایش دما سبب آب شدن یخها در قطب شمال و جنوب شده است و با اینکه پیشتر، جریانهای هوا از غرب به شرق بوده است اما اکنون از سمت استوا به قطبین اتفاق افتاده است که این امر میتواند دلیل تغییر جهت حرکت جریانهای آب و هوایی به سمت کشورهایی همچون ایران باشد.
در این میان مؤسسهی تحقیقات آب، مطالعاتی انجام داده که نتایج جالبی داشته است؛ روند تصویرسازی مدلهای اقلیمی از وضعیت بارشی کشور نشان میدهد در ایام پیشرو، بارشها بیشتر مناطق جنوبی ایران را متأثر میکند.
همچنین این مطالعات و تصویرسازیها نشان میدهد مناطق جنوبی کشور متأثر از بارشهایی با منشاء سودانی، در آینده نهچندان دور شاهد نزولات آسمانی بیشتری خواهند بود.
نتایج این طرح در صورت وقوع میتواند آینده امیدوار کنندهای برای استان کرمان رقم بزند.
مسلماً در دهههای اخیر افزایش سطح زیر کشت اراضی کشاورزی، وجود فناوریهای جدید صنعتی و افزایش تقاضا، اضافه برداشت از منابع آب زیرزمینی دشتهای استان کرمان و ایجاد معضلات فراوان زیست محیطی را در پی داشته است.
بر اساس مطالعات انجام شده توسط دستگاههای مرتبط، تمامی دشتهای استان کرمان طی سالهای گذشته دارای افت مداوم آب زیرزمینی بوده، به شکلی که استان ما بهطور متوسط سالیانه ۹۰ سانتیمتر افت داشته است.
شایان ذکر است برداشت بیش از حد آب از سفرههای زیرزمینی، پیامدهای زیست محیطی همچون خشک شدن منابع برداشت آب( چاهها، چشمهها و قنوات)، فرونشست زمین، ایجاد درز و شکاف در سطح زمین و همچنین تغییر کیفیت آب زیرزمینی را به دنبال داشته است.
این موضوع نشاندهنده این است که اقدامات مدیریتی انجام شده در این استان، کافی نبوده و ادامه این روند علاوه بر تشدید مشکلات زیست محیطی، اختلالات اقتصادی و اجتماعی زیادی را موجب خواهد شد.
مسلماً راه برونرفت از بحرانهای مذکور، تدوین برنامه جامع با هماهنگی کلیه دستگاههای اجرایی استان است؛ برنامههایی که منجر به تقویت آبخوانها شود و از هدررفت منابع آبی جلوگیری کند.
