آمارها و تحقیقات نشان میدهد که ایران جزو کشورهای اول جهان در انجام جراحیهای زیبایی است، شایان ذکر است توجه به زیبایی و اعمال تغییرات بر روی بدن از دیرباز رایج بوده؛ چرا که زیبایی ظاهری یکی از فاکتورهای اساسی مقبولیت اجتماعی در جوامع محسوب میگردد .
از طرفی طبیعی است که با گسترش دانش پزشکی و داروسازی همانند پیشرفت در سایر مؤلفههای دانش بشری، خدمات زیبایی نیز بهروزتر و گستردهتر از گذشته در دسترس همگان باشد، زیرا همچنان که افراد سعی در توسعه فرآیندهای ذهنی خود دارند، این اختیار را نیز دارند با بدن یا چهره خود به هر شکل که صلاح میدانند رفتار کنند.
اما نکته قابل تأمل اینجاست که آیا این پدیده در کشور ما حد و مرز، هنجار و تعادلی دارد یا به رفتاری افراطی و آسیبرسان بدل گردیده است؟
اولین مسئله قابل تأمل این است که آیا این امر ناشی از نیاز و ضرورت بوده یا اینکه دنیای تبلیغات و سایر محرکهای اجتماعی در ایجاد این نیاز کاذب مؤثر بوده است؟ اما با کمال تأسف شاهد هستیم جراحیها و مراقبتهای زیبایی در ایران تنها به برطرف نمودن یک ناهماهنگی ظاهری و یا مراقبت روتین برای کاهش سرعت پیری و شادابی بدن منتهی نمیشود.
بلکه در این رفتار افراطی، برخی افراد سعی در قرار دادن خود در یک قالب مشخص و مشابه دارند؛ به گونهای که در این روند، فرد را فاقد اختیار و خودباوری و غرق در دنیای خدمات زیبایی میبینیم.
در واقع نبود مهارت تفکر نقاد و قدرت تحلیل و سواد رسانهای سبب میگردد که نیازهای فردی و همچنین قضاوت و ایدهآلهای اجتماعی دستخوش موج تبلیغات و رسانهها گردد. اما نکته دوم، اولویتبندی نامتعادل و نامناسب این رفتار در سبک زندگی است که از آن به عنوان رفتارهای مصرفگرایانه و یا به عبارت بهتر، رفتارهای جهان سومی یاد میشود.
به گونهای که وقت، انرژی و هزینههایی که بایستی در یک سبک زندگی نرمال، میان توسعه فردی، سلامت جسم و روان و حتی رفاه و تفریح شامل: خدمات دهان و دندان، تغذیه، ورزش، مراقبتهای مربوط به سلامت روان اعم از: درمانهای روانشناختی، مشاوره فردی، مشاوره پیش از ازدواج، آموزشهای روانشناختی نظیر: توسعه مهارتهای ضروری زندگی، فرزندپروری، سفر، تفریح، یادگیری و فرهیختگی که در جوامع توسعهیافته بین همه این مؤلفهها تقسیم میشود با اولویتبندی نابهجا خصوصاً در اقشار کمدرآمد جامعه، صرف خدمات زیبایی و ظاهری میگردد.
بهعبارتی استفاده از وسایل آرایشی و همچنین دریافت خدمات گوناگون زیبایی، بخشی از زندگی افراد است اما گزارشها و بررسیهای سالهای اخیر گویای آن است که زیبایی به یکی از دغدغههای اصلی ایرانیان تبدیل شده است.
همچنین در گزارشی به نقل از آمار سازمان بهداشت جهانی، ایران پایتخت عملهای زیبایی بینی در دنیا مطرح گردیده و طبق همین گزارش حجم مشکلات ناشی از این جراحیها در ایران نیز هشداردهنده و میزان آگاهی ما از مسائل روانشناختی مرتبط با آن بسیار اندک است.
بهعنوان مثال در پاسخ به این پرسش که چرا تن به تیغ جراحیهای زیبایی میدهید، با پاسخهایی از این قبیل که برای ارتقاء اعتماد به نفس، افزایش مقبولیت، بهبود رابطه و بهتر شدن حال خودم مواجه میشویم، اما سؤال اینجا است که آیا اعتماد به نفس، خودناکارآمدی و تصویر بدنی فرد از خود، با عمل جراحی بهبود مییابد یا هر روز نیازی به نیازهای قبل او افزوده میشود؟
اما بر اساس پژوهشهای متعدد، افراد متقاضی جراحی زیبایی دارای اختلالات روانپزشکی بالایی نسبت به جمعیت عادی هستند و همین اختلالات نیز پیشبینیکننده نتایج روانشناختی ضعیف بعد از جراحی زیبایی است.
لذا بررسی و مقایسه این گروه در ایران، به منظور شناخت آسیبشناسی روانی این جمعیت بالینی خاص و رواندرمانی برای پیشگیری از جراحیهای بعدی، لازم و ضروری است.
اما یک روی دیگر سکه، مطابق معمول مافیا یا به صورت خوشبینانهتر سودجویی شرکتهای تولیدکننده لوازم آرایشی و پزشکان زیبایی و همچنین نبود نظارت منسجم بر روند کار این واحدها میباشد؛ چرا که بسیاری از این خدمات بهرغم عدم ضرورت و حتی با وجود تبعات و آسیبهای بعدی، مکرراً انجام میگیرد.
