هلیل رود را خیلی زود دریابید

بر هیچ کسی پوشیده نیست که با ظهور انسان بر روی کره زمین بسیاری از تغییرات اقلیمی که بایست در ‏مسیر طبیعی خود پاسخ های درخوری از طبیعت دریافت کنند مسیر دیگری را پیمودند. نمونه واضح در ‏شروع اینگونه تغییرات غیرطبیعی، انقراضات گسترده پستانداران بزرگ از اواخر دوران پلیئستوسن در هر ‏ناحیه ای از دنیا دقیقا مقارن با ورود انسان به آن ناحیه است.‏
اینگونه دخالت های بیجا و اقدامات حریصانه نه تنها به نفع انسان رقم نخورد بلکه این موجود را در چرخه ‏تشدید شونده ای از تولید فناوری و مصیبت ها انداخت که نتیجه آن مشکلات درهم پیچیده جهان امروزی ‏است که هیچ دستورالعمل متقاعد کننده و موردتوافقی برای برون رفت از مشکلات آن پیدا نمی¬شود. ‏
براستی اگر موجودات پیش از انسان، درصدی از توانایی های ذهنی انسان را داشتند هیچگاه مجالی برای ‏گسترش انسان فراهم می شد؟ آیا قدردانستن نعمتی بنام عقل همان احترام به طبیعت و بهره برداری ‏صحیح و روشمند از آن نیست که کمتر شاهد آن هستیم.‏
چندسالی است که همگی خبرهای مکرری از انتقال آب هلیل¬رود را می¬شنویم اما به دلیل اینکه عواقب ‏آن خیلی برایمان ملموس نیست از اظهارنظر و واکنش خیلی شدید در مقابل آن خودداری کرده¬ایم. و من ‏فکر می کنم یکی از دلیل سکوت مسئولان بلندمرتبه شهر ما نیز چنین باشد تا اینکه ملاحظات دیگر… ‏
خوب البته حق داریم زیرا اینگونه تغییرات دارای اثرات بسیار تدریجی هستند که در یک زمان واحد قابل ‏درک و ارزیابی نیستند و پس از بازه زمانی نسبتا طولانی اثرات آنها ظاهر می¬شود که ممکن است یک ‏نسل بعد از ما باشد یا صدها سال دیگر.‏
تصمیم¬گیرندگان این اقدام بایست بدانند که حوزه جازموریان به همراه هلیل رود و دیگر آبریزگاههای آن ‏یک زیست بوم منسجم را تشکیل می دهد که تمامی فرهنگ، اقتصاد، معیشت و مسائل اجتماعی جوامع ‏ساکن آن در بستر این حوزه شکل گرفته و با تمام ویژگی های زیست محیطی آن تطبیق یافته اند.‏
همگی می دانیم که پوشش گیاهی و جانوری این ناحیه در طول زمان با نوع آب و هوای آن تطبیق یافته ‏است و کیفیت و کمیت محصولات کشاورزی نیز به تاثیر از همین عوامل است چنانچه تاثیر خشکسالی-‏های اخیر و همچنین استفاده ناصحیح از آب های زیرزمینی را در خصوص این موضوع در دوران اخیر ‏دیده ایم و درک کرده ایم. ‏
ما می دانیم که خشکسالی یک رویدادی طبیعی و یک تنگنای موقتی است اما این ما هستیم که با ‏استفاده و مدیریت ناصحیح آب درصد تاثیر آن را شدت می بخشیم چناچه اثرات آن را در دورانهای ‏ترسالی نمی توانیم جبران کنیم.‏
اما بیایید از منظر باستان شناختی به این موضوع بنگریم
ادامه کامنتشواهد باستان شناسی نشانگر این هستند که در هزاره سوم پیش از میلاد در پی شکل¬گیری یک ارتباط ‏فرامنطقه ای، بخش هایی از آسیای مرکزی، افغانستان، هند و پاکستان، جنوب شرق ایران تا بین النهرین را ‏می توانیم در یک شبکه مبادلاتی گسترده و به هم پیوسته مشاهده کنیم.‏
استقرارهای باستانی مرتبط با این دوره (هزاره سوم پ.م) در جیرفت و دیگر نواحی حوزه جازموریان به ‏اندازه ای بزرگ و پرشمار هستند که سکونت های دوره های پیشین و سپسین در برابر آن بسیار ناچیز ‏هستند. ‏
با شروع هزاره دوم پیش از میلاد به تقریب کلیه استقرارهای باستانی این حوزه رو به زوال می روند و به ‏مدت بیش از دو هزار سال تا دوران هخامنشی اثری از جوامع انسانی در این ناحیه مشاهده نمی شود.‏
مطالعات دیرین اقلیم شناختی نشان می¬دهد که از حدود ده¬هزار سال پیش تا حدوده پنج هزار سال پیش ‏قسمت زیادی از جنوب شرق ایران و همچنین حوزه هلیل رود و جازموریان تحت تاثیر مانسون های ‏اقیانوس هند بوده است که ما می توانستیم امداد جنگل های استوایی هند را تا ناحیه امروزی جیرفت ‏ببینیم. ‏
به طوری که گونه های جانوری موجود در موتیف ها و نقوش حک شده از ظروف سنگی بدست آمده از ‏حوزه هلیل رود که امروزه اثری از هیچکدام در این ناحیه مشاهده نمی شود، اکثریت آنها امروزه به وضوح ‏در مناطق استوایی هند و پاکستان در حال زیست می باشند. اما با شروع هزاره دوم پ.م این وضعیت ‏تغییر کرده و تمامی این ناحیه رو به خشکی می رود و همانطور که یادشد به مدت دو هزار سال مدرک ‏استواری در خصوص استقرارهای انسانی وجود ندارد.‏
بنابراین همگی متوجه می¬شویم که دلیل زوال و نابودی این استقرارها، عدم پیش بینی بلندمدت انسان ‏های هزاره سوم پیش از میلاد از تغییر اقلیمی و خشکسالی پیش رو بوده است. در صورتی که می¬بینیم ‏جوامع همدوره در نواحی مشابه و حتی خشک تر از این ناحیه به حیات خود ادامه دادند. خوب طبیعی ‏است که به راحتی می دانیم که جوامع همدوره در نقاط دیگر، از قبل به یک سطحی از مدیریت منابع و ‏همچنین سازگاری با اقلیم خشک دست یافته بودند اما در این ناحیه ما باید شاهد نابودی یک تمدن ۵ ‏هزارساله باشیم تا تغییر وضعیت آن.‏
‏ شاید ما در خصوص جوامع هزاره سوم پ.م بتوانیم تقصریات و کوتاهی های انسانی را به حداقل برسانیم ‏اما در خصوص جوامع امروزی و عواقب انتقال آب هلیل رود مطمنا چنین نیست.‏