ایران کشوری است که در تقسیمبندیهای اقلیمی در منطقه خشک و نیمه خشک قرار دارد و طی دهههای اخیر همواره در معرض تهدیدات اقلیمی همچون: خشکسالی، کم بارشی، توزیع نامناسب مکانی و زمانی و در عین حال سیلهای ناشی از همین شرایط بوده است. سیل و سیلاب (flood) یکی از پدیدهها و مخاطرات طبیعی است که پیوسته مراکز جمعیتی و عرصه فعالیتهای انسانی را مورد تهدید قرار داده و می‌دهد و متعاقباً خسارات عمده جانی و مالی بر جوامع بشری وارد می‌نماید.
شایان ذکر است استان کرمان در منطقه کویری ایران و اوج هرم خشکسالی و تهدیدات طبیعی قرار دارد و نزدیک به سه دهه است که در حالت بحران آبی به سر میبرد. در حالی‌که در چند روز گذشته بارش‌های شدید ناشی از پدیدۀ مونسون که متأثر از تغییرات اقلیمی است، در بازۀ زمانی کوتاه مدت، باعث ایجاد پدیده سیل گردید که شاهد خسارات فراوانی از نظر اقتصادی، کالبدی، تخریب محیط زیست، منابع طبیعی و تلفات انسانی و دامی بودیم. این دوگانگی و تضاد بین نیاز بسیار به آب و آسیب فراوان از همین آب، سالیان است که دل مردم را به درد آورده است.
بنابراین، برای جلوگیری از این فاجعه سریالی، پرداختن به طرح ها و راهکارهای(strategy) کنترل و مدیریت سیلاب حائز اهمیت است و انجام آنها از سوی مردم و مسئولین در کوتاه مدت و میان مدت ضروری است. مدیریت سیلاب (flood management) روش و اقدامی است که به منظور کاهش اثرات و پیامدهای منفی سیل ،برای حفاظت از جان و مال انسانها انجام میشود و به دو دسته راهکارهای سازهای و غیرسازه‌ای تقسیم میشود:
راهکارهای سازهای:
-ایجاد و ساخت سدها، سرعتشکنهای بتنی و سنگی، آب‌بندها و خاکریزها
-ساماندهی و مهندسی رودخانه‌ها
-بازسازی و احیای مسیلها و تالابهای طبیعی
-اجرای تعیین دقیق بستر و حریم رودخانه‌ها
-ایجاد و تقویت پوشش گیاهی
-اصلاح بستر رودخانه‌ها (عریض کردن و عمیق کردن بر اثر لایروبی)
-ایجاد سیلاببرگردانها
-توجه دقیق و فنی در رعایت ضوابط و استانداردهای شهرسازی و توسعه روستاها
-تبدیل اراضی پست و گود شهرهای بزرگ به پارک و فضای سبز
-حفاظت و جلوگیری از دخل و تصرف غیرمجاز در بستر رودخانه‌ها
-مطالعه و بازنگری طرحهای هادی روستایی
-رعایت دقیق اصول و ضوابط در ساخت ابنیه و راهها
-اجرای طرحهای آبخیزداری و آبخوان‌داری
راهکارهای غیرسازه‌ای:
-تهیه دستورالعملهای اجرای مدیریت بحران سیلاب
-ایجاد سیستمهای پیش‌بینی و هشدار سیل
-مدیریت توسعه کاربری
-منطقه‌بندی سیلاب دشت
-کنترل مستمر بستر سیلابی و مدیریت حوزه آبریز و مخازن
-تخلیه به‌موقع ناحیه آسیب‌دیده
-کمک‌رسانی اضطراری و امداد
در پایان باید گفت ملاحظات اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی، تواناییهای فنی و تخصصی و شرایط محل ،در انتخاب و کاربرد هر روش کنترل سیلاب، مؤثر است. امید است در کشورمان هیچ وقت شاهد خسارات جانی و مالی ناشی از وقوع سیل نباشیم و با برنامه‌ریزی‌های مطلوب بتوانیم سیل را کنترل کرده و از آن در جهت کشاورزی و تولید انرژی استفاده کنیم.
