پدیدۀ زباله‌گردی یک معضل اجتماعی و چالش بهداشتی است که اخیراً شیوع بالایی پیدا کرده و روز به روز در حال افزایش است. افرادی که به این کار روی می‌آورند اغلب از اقشار فقیر و دهک‌های پایین جامعه هستند که به‌رغم مخدوش‌نمودن جایگاه اجتماعی و بهداشت فردی خود، تن به این کار می‌دهند.
بسیاری از کارشناسان محیط زیست پدیدۀ زباله‌گردی را معلول ضعف در مدیریت پسماند دانسته و راه‌حل این مسأله را ارتقاء زیرساخت‌های موجود برای سیستم تفکیک زباله و مدیریت پسماند شهری از مبدأ می‌دانند، اما حقیقت امر این است که این نگرش را تنها می‌توان به عنوان یک عامل محرک مطرح نمود و علت اصلی و ریشه‌ای پدیدۀ زباله‌گردی و سایر معضلات اجتماعی را بایستی در تنگناهای اقتصادی و ضرورت تأمین معاش جست‌وجو نمود.
اما در قدم نخست باید به این سئوال پاسخ داد که چرا زباله‌گردی عملی مذموم است؟ و علل و تبعات ناشی از این پدیده چه می‌باشد؟ یکی از مهمترین پیامدهای منفی زباله‌گردی ابتلا به برخی از بیماریها مانند: انگل‌ها، بیماریهای پوستی، ایدز و هپاتیت خواهد بود؛ چرا که علاوه بر آلودگی‌های میکروبی و انگلی در سطل‌های زباله شاهد سرنگ‌های حاصل از تزریق معتادان نیز هستیم، در نتیجه این افراد به راحتی می‌‌توانند در معرض ابتلا به این نوع بیماریها قرار بگیرند.
علاوه بر امراض جسمی، زباله‌گردها بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به بیماریهای روحی و روانی قرار دارند که این خود می‌تواند زمینه‌ساز بروز مشکلات جدی در جامعه شود.
به عبارت بهتر؛ نگاه معنی‌دار جامعه به آنها و خشم ناشی از حق پایمال‌شده و مشاهدۀ اختلاف طبقاتی موجود، موجب انواع عقده‌ها و چالش‌های روانی در این افراد می‌شود، همچنین افزایش انحرافات اخلاقی و انواع بِزه در جامعه را می‌توان از دیگر معایب زباله‌گردی به خصوص زباله‌گردی زنان و دختران دانست
چرا که حضور زنان و دختران در هر ساعتی از شبانه‌روز بر سر سطل‌های زباله می‌تواند امنیت آنها را به مخاطره بیندازد و از طرفی این افراد به علت شرایط سخت اجتماعی و اقتصادی ممکن است تن به هر کاری بدهند البته آسیب‌های این پدیده تنها متوجه خود این افراد نخواهد بود، بلکه مواجهۀ هر روزۀ افراد جامعه با صحنه‌های رقت‌انگیزی همچون: خم‌شدن زنان، مردان و کودکان در سطل زباله موجب احساس ناراحتی و ترحم و در درازمدت باعث از دست دادن امید و نشاط اجتماعی می‌شود، همچنین در سطح وسیع‌تر انتشار تصاویر این افراد در شبکه‌های مختلف تلویزیونی و فضای مجازی و استفادۀ رسانه‌های مغرض از چنین تصاویری موجب خدشه‌دار شدن غرور ملی و ضربه به حیثیت فرهنگی جامعه خواهد شد.
همۀ این معضلات در کنار رشد افسارگسیختۀ مافیای زباله‌گردها و استثمار و بهره‌کشی از نیروی کار جوان و یا حتی کودکان آینده‌ساز یک جامعه در جهت مشاغل کاذب به جای تولید و بهره‌وری، در درازمدت منجر به آسیب هر چه بیشتر به پایه‌های اقتصاد و اجتماع خواهد شد.
اما در مواجهه با این چالش پیش‌رونده و نگران‌کننده چه باید کرد؟ برای حل هر معضلی ابتدا باید به علل آن پدیده توجه داشت که مهمترین عوامل در پدیدۀ زباله‌گردی از منظر صاحب‌نظران عبارتند از: معضلات اقتصادی، بیکاری، اعتیاد، بد سرپرستی و یا بی سرپرستی کودکان، در نتیجه تنها راه حذف زباله‌گردی ایجاد اشتغال و کاهش جمعیت معتادان می‌باشد و تحقق این امر نیاز به انجام اقدامات هماهنگ اقتصادی و اجتماعی دارد و لازم است تمام دستگاه‌های مرتبط با حوزۀ آسیب‌های اجتماعی به‌طور هماهنگ به آن بپردازند تا به‌تدریج، پدیدۀ زباله‌گردی ریشه‌کن گردد.
ختم کلام اینکه زباله‌گردی به دلیل مشکلات اقتصادی کشور به وجود آمده و تا زمان بهبود اوضاع اقتصادی، این تبعات نیز وجود خواهد داشت؛ چون زباله‌گردها نمی‌توانند جذب اقتصاد رسمی کشور شوند و بسترهای شغلی و اقتصادی مناسب برای آنها وجود ندارد.
