«رشد ۱۳۳ درصدی مصرف قلیان در بین دختران نوجوان» خبری بود که چند روز قبل، از زبان دبیرکل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات کشور بیان شد. این آمار فزاینده چنان هولناک است که مستعد تشکیل کارگروه‌های تخصصی در سطح کلان کشور برای چاره‌اندیشی است .
اما مطابق معمول در سطح ملی عموماً درب بر این پاشنه می‌چرخد که ابتدا به موضوع توجه نمی‌شود و اگر رسانه مستقلی به موضوع ورود کند، اصولاً راهکارهای اصولی در پیچ و خم روال اداری راه به جایی نخواهد برد.
در این مقال سعی می‌شود علل رشد مصرف قلیان در بین دختران نوجوان بیان شود تا بتوانیم در خصوص بازدارندگی نوجوانانمان نسبت به مصرف قلیان به عنوان یک فرد آگاه نقش‌آفرینی کنیم.
ابتدا باید توجه داشت که نوجوانی با واژه هویت‌یابی عجین شده است، دختران نوجوان اغلب با مسائل مربوط به هویت دست و پنجه نرم می‌کنند؛ سال‌های نوجوانی به نوسانات عاطفی معروف هستند و تغییرات هورمونی همراه با چالش‌های مدیریت روابط و فشارهای تحصیلی معمولاً منجر به افزایش واکنش‌های عاطفی می‌شوند.
دختران نوجوان نوسانات خلقی، دوستی‌های شدید و درگیری‌های گاه به گاه با همسالان و اعضای خانواده را تجربه می‌کنند که بسیاری از مسائل آنها پیرامون ساختن هویت خویش و اعلام استقلال فردی است. هرچند درک پیچیدگی‌های ذهن یک دختر نوجوان بسیار سخت و گاهاً ناممکن است.
اما آنچه که مشخص است در این سن دختران به دنبال دریافت حقوق و جایگاه اجتماعی متناسب با پسران هستند و اکثر رفتارهای آنها در خصوص نوع پوشش، سبک زندگی، تعاملات اجتماعی و… بیانگر این است که خود را یک شخصیت منحصر‌به‌فرد و مورد پذیرش جلوه دهند و هیچ چیز به اندازه طرد شدن از سوی خانواده، گروه دوستان و عدم پذیرش، برای یک نوجوان دختر آسیب‌زا نیست.
شایان ذکر است در کلیت جامعه در سال‌های نه چندان دور، نهادهای سنتی مثل خانواده، مدرسه و حتی نهاد دین، کارایی چشمگیرتری داشتند و افراد از آنها تبعیت بیشتری می‌نمودند و عموماً سعی بر این بود که تنش‌های یک نوجوان در این نهادها مطرح گردد و چاره‌اندیشی شود، اما امروزه در بسیاری از خانواده‌ها علم لازم برای مدارا کردن با چالش‌های یک نوجوان امروزی که بسیار متفاوت از چالش‌های دوران نوجوانی والدین خود است وجود ندارد.
لذا واضح است که میل به شیوه‌های کنترل تنش بیرونی مثل مصرف دخانیات افزایش یابد. در این میان بیداری مافیای مواد مخدر و خواب سنگین متولیان آموزش و بهداشت روان، کار را به جایی کشانده است که این باور غلط به وجود آمده است که ضرر قلیان کمتر از سیگار است.
در گذشته هم، زنان دخانیات مصرف می‌کردند اما عموماً به دور از چشم دیگران و یا همراه با احساس شرمندگی، ولی امروزه در جامعه ما به دلایل بسیاری این باور ایجاد شده است که قلیان اعتیاد ایجاد نمی‌کند و صرفاً یک تفریح برای دورهمی‌ها است.
در تبلیغات غیررسمی با استفاده از دیدگاه جنسیت‌زده حاکم بر جامعه، برخی طعم‌های قلیان به عنوان زنانه معرفی می‌شوند، به طوری که انگار به زنان اطمینان می‌دهد که این طعم‌ها به اصطلاح سَبُک و زنانه شده‌اند و این حالت موجب گردیده که دختران نوجوان زیادی برای نمایش سبک زندگی مدرن و متفاوت و مقاومت در برابر محدودیت‌ها، به قلیان کشیدن در انظار عمومی میل داشته باشند.
طعم قلیان و سرو آن در کشور ما بدون محدودیت سنی مثل کالاهای دیگر عرضه می‌شود و قیمت نسبتاً پایین و دسترسی آسان، این بلا را به جمع‌های دورهمی کشانده است.
خلاصه اینکه اگر دختر نوجوانی در اطراف خود دارید سعی کنید در ابتدا در خصوص ویژگی‌های عاطفی و خلقی این دوره از زندگی آنها اطلاعات کسب نمایید و همواره دغدغه‌های او را مهم جلوه دهید، با آنها وقت بگذرانید و در پاسخ به میل پذیرش دیگران، بودن جنبه‌هایی را که در وجود، رفتار و کار او که مورد تحسین است را ستایش کنید.
همچنین در راستای هویت‌یابی او تلاش و در خصوص معاشرت‌ها و گروه‌های همسالان او مراقبت هوشمندانه نمایید و چنانچه در اطراف شما افرادی دخانیات مصرف می‌کنند برای آنها حد و مرز تعریف نمایید که در منزل یا پای ثابت تمام دورهمی‌های شما قلیان نباشد.
در پایان باید گفت که یک دختر نوجوان مهم‌ترین مؤلفه‌ای که برای تربیت صحیح نیاز دارد والدینی آگاه و صبور است که نیازهای او را بشناسند، در جهت رفع این نیازها گام بردارند و در برابر خطاها و لغزش‌های او گوشی شنوا داشته و مشاوری دلسوز و مورد اعتماد باشند.
