اولین بار ابوالفتح گیلانی پزشک ایرانی دربار اکبر اول، سلطان مغول هند بود که دود تنباکو را از یک ظرف آب عبور داد تا آن را خالص‌تر و سرد نماید و از این طریق قلیان که در شبه‌قاره به حقه معروف است را ابداع نمود، مورخان می‌گویند احتمالاً کشیدن قلیان که اختراع هندی – ایرانی است از زمان شاه طهماسب اول آغاز شده و در دوره قاجار فراگیر شده است.
آن‌طور که توانست محملی برای یک حرکت اعتراضی در عصر ناصرالدین‌شاه باشد، نهضت تنباکو جنبشی اجتماعی در اعتراض به اعطای امتیاز انحصاری تنباکو به شرکت رژی به مدت ۵۵ سال بود که طی آن با فتوای آیت‌الله میرزای شیرازی استعمال توتون و تنباکو حرام اعلام شد و مردم با شکستن قلیان‌ها اولین مبارزات ضداستعماری خود را کلید زدند.
روزی که میرزای شیرازی حکم حرام بودن استعمال توتون و تنباکو را صادر کرد، در تهران مردم همه قلیان‌ها را شکستند و انبارهای توتون و تنباکو را به آتش کشیدند؛ حتی در یکی از شهرها، تعدادی از جوانان به خانه حاکم هجوم بردند تا او را از قلیان کشیدن منع کنند و به او گفتند: آقا میرزا فرمودند استعمال تنباکو، محاربه با امام زمان(عج)است!
ما اجازه نمی‌دهیم تو به جنگ با امام زمان بروی!! در کاخ شاه نیز زنان قلیان‌ها را شکستند، اما شاید پس از تحریم تنباکو و شکسته شدن قلیان‌ها در زمان ناصرالدین‌شاه قاجار، برای اولین بار در سال ۱۳۷۱ بود که جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات، ممنوعیت استعمال قلیان را به هیئت‌وزیران، ریاست جمهوری و مجلس ارائه داد و از این سال تا سال ۷۶ مصوبه مجموعه هیئت‌دولت و مجمع تشخیص مصلحت نظام ملاک قرار گرفت و بر اساس آن استعمال سیگار و مواد دخانی در اماکن عمومی ممنوع اعلام شد. با این حال، ورق چند بار برگشت و قلیان دوباره بر میزهای قهوه‌خانه‌ها جا خوش کرد.
در سال ۱۳۸۳ دوباره مصرف قلیان در اماکن عمومی کشور ممنوع شد ولی این ممنوعیت ادامه نداشت و در سال ۱۳۸۴ با اصلاح تبصره ماده ۱ آیین‌نامه ممنوعیت استعمال و عرضه سیگار و سایر مواد دخانی در اماکن عمومی، قهوه‌خانه‌ها و رستوران‌های سنتی، مجاز به عرضه سیگار و مواد دخانی شدند.
اما در فاصله کمتر از یک سال قلیان‌ها دوباره جمع شدند. از آن زمان تا سال ۸۶ قهوه‌خانه‌داران چندان زیر ذره‌بین اداره سلامت وزارت بهداشت نبودند، اما در دولت نهم وقتی بحث ممنوعیت قلیان‌ها دوباره مطرح شد .
مخالفت سازمان میراث فرهنگی و صنف قهوه‌خانه‌داران باعث شد تا سیاست‌های متعادل‌تری درباره قلیان اعمال شود. در نتیجه پای قلیان به صورت محدود به قهوه‌خانه‌ها باز شد و استعمال آن فقط در اماکن دارای پروانه به شرط استفاده نکردن از توتون‌های اسانس‌دار مجاز بود.
در دولت دهم اما باز هم سیاست‌های وزارت بهداشت به ممنوع کردن قلیان معطوف بود تا جایی که وقتی جمع‌آوری قلیان از قهوه‌خانه‌ها با رأی هیئت عمومی دیوان عدالت اداری تصویب شد، رئیس اتحادیه قهوه‌خانه‌های سنتی کشور از تعطیلی قریب‌الوقوع این صنف خبر داد.
علایی گفته بود با تعطیلی قهوه‌خانه‌ها در سال ۸۶ مشتری‌ها به زیرزمین‌ها رفته و مشکلات فراوانی را به‌وجود آوردند. هم‌اکنون نیز قاعده و قانون خاصی برای مصرف قلیان در اماکن عمومی و خصوصی وجود ندارد و هر نهادی ساز خویش را می‌زند و به نظر اینجانب با توجه به مضرات غیرقابل ذکر استعمال قلیان و استفاده از تنباکوهای موسوم به میوه‌ای که آمار، ارقام، رنگ و مدلشان به بیش از هزاران نمونه رسیده و هر کدام نسبت به مدل قبلی آثار زیان‌بار بیشتری دارد و گاهی با مواد مخدر و محرک نیز ترکیب می‌شوند، به شکلی که هم‌اکنون نوع خطرناکی از آن به نام قلیان لاکچری اکسیژن که معجونی از سموم کشنده است ظهور کرده و ظاهراً سازنده آن از برخی نهادهای بهداشتی نیز مجوز دارد، می‌طلبد که وزارت بهداشت به همراه ستاد مبارزه با مواد مخدر در یک بازنگری اساسی، لایحه ممنوعیت این ماده را تنظیم و تقدیم مجلس شورای اسلامی کنند.
زیرا همه‌گیر شدن مصرف قلیان و مضرات آن در بین ایرانیان خصوصاً جوانان و دختران از مواد مخدر سنتی و صنعتی بیشتر شده و نباید مصرف‌کنندگان بتوانند به راحتی و بدون معطلی به این بلای خانمان‌سوز دسترسی پیدا کنند، ناگفته نماند بسیاری از افرادی که قلیان مصرف می‌کنند در پاسخ به خبرنگار ما قصد و هدف خاصی از مصرف آن نداشته و برای کار خود قادر به بیان انگیزه نیستند و برخی آن را نوعی تفریح گروهی و بهانه خروج از منزل دانسته، برخی نیز قلیان کشیدن را نوعی احساس بزرگی و به چشم آمدن می‌دانند و این امر ناشی از معضلات اساسی جامعه ما از قبیل: بیکاری، فقر، بالا رفتن سن ازدواج و نبودن اماکن تفریحی و سرگرمی است .
