منطقه جنوب کرمان، از ارتفاع ۴۰۰ متری از سطح دریا در منوجان تا ارتفاع بیش از ۲۰۰۰ متری در مناطق کوهستانی جبالبارز شمالی، مرکزی و جنوبی، دلفارد، نراب، رمون و قسمتی از کهنوج (دهکهان) در سطحی ۳۳ هزار هکتاری، ۵۵۰ هزار تن مرکبات، با بیش از ۲۰ رقم تجاری، تولید می‌کند و از لحاظ کمیّت، بعد از مازنداران و فارس، مقام سوم و از نظر کیفیت، مقام اول ایران را، داراست.
اما آن‌چه که حائز اهمیت و مقصود نوشته ماست، مرکبات مناطق کوهستان جنوب می‌باشد که از لحاظ طعم، مزه، رنگ، پوست، سلامت، کیفیت و کمیّت، کم‌نظیر و بلکه بی‌نظیر است. سه دهستان رضوان، مسکون و سقدر بخش جبالبارز، بخش جبالبارز جنوبی، نراب، دلفارد، رمون و… از مناطقی هستند که مستعد تولید و عرضه مرکبات ناب کوهستان می‌باشند.
اما با کمال تأسف، به‌رغم تحمل و تقبل زحمت تولید این محصول بی‌نظیر از سوی باغداران این حوزه، سود آن به جیب دلال‌ها و از ما بهتران می‌رود و دو قشر تولیدکننده و مصرف کننده، متضرر واقعی خواهند بود و اگر برای این چرخه چندین حلقه متصور باشیم، سود حاصله نصیب حلقه‌های واسط شامل: دلالان، حجره‌داران، صاحبان حملونقل، کارتن‌سازان، کارگران دائمی و فصلی و فروشندگان لوازم و ادوات کشاورزی می‌شود.
به طور مثال: هزینه‌های افسارگسیخته نهاده‌های کشاورزی همانند کودهای فسفاته، سولفات‌پتاسه و البته اگر باغدار توان خرید داشته باشد؛ ماکرو، میکرو و حیوانی، کمرشکن و غیرقابل تحمل شده است؛ به شکلی که برای تهیه یک کیلوگرم کود فسفاته، باید ۴۰ هزار تومان هزینه کرد و از طرفی پرتقال تولیدی در دشت را، به نرخ هر کیلو ۴۰۰۰ تومان فروخت، حال به قول معروف، پیدا کنید پرتقال فروش را.
اما قاطعانه باید گفت: مرکبات کوهستان خصوصاً از لحاظ سلامت و تنوع، بی‌بدیل است و در هیچ کجای ایران پهناور، مشابه آن را نمی‌توان پیدا کرد، ولی موانع بسیاری در فرآیند تولید، برداشت، توزیع، حملونقل، برندینگ، بسته‌بندی، سورتینگ، گمرک، بازاریابی، صادرات، تشکیل انجمن و اتحادیه باغداران، عدم حمایت دولت و صد البته رانت‌های موجود، سد راه فعالان این حوزه است. در تولید خشکسالی، وجود امراض و ده‌ها معضل گریبانگیر کشاورز بوده، در مدیریت باغات، ضعف وجود دارد.
در برداشت به‌علت هزینه‌های بالا، مشکل داریم، حملونقل معضلی همیشگی است؛ خط هوایی که نه زیرساخت‌های آن مهیا است و نه مقرون به‌صرفه است و به آرزویی محال بدل شده، خط ریلی هم، در مرحله کلنگ و مطالعات، زمین‌گیر شده و تنها راه باقی‌مانده، حملونقل جاده‌ای است که هر کیلو نزدیک ۲۰۰۰ تومان برای ارسال به بازار هدف، هزینه دارد و غالب اوقات، کامیون برای بارگیری وجود ندارد.
در برند‌سازی، همتی وجود ندارد و اگر چند مورد هم انجام گرفته، کافی و جوابگو نیست، در بسته‌بندی تا حد مطلوب، فاصله طولانی داریم، هر چند بطور محدود افرادی هستند که با برند و بسته‌بندی خود، فعالیت‌هایی انجام می‌دهند. در حوزه بازاریابی، اوضاع از همه بخش‌ها اسفناک‌تر است و باغداران بی‌تقصیرند.
زیرا یک باغدار خوب، نمی‌تواند یک بازاریاب خوب باشد و این وظیفه بر عهده دولتی‌ها، علی‌الخصوص بخش بازرگانی وزارت امور خارجه است. مشکل دیگر، نداشتن انجمن باغداران است که این نقیصه مربوط به گذشته است.
زیرا عده‌ای در گذشته، شرکت باغداران را تشکیل دادند و تنها ره‌آورد این مجموعه ورشکسته، حیف و میل پول سهامداران، ایحاد یأس و بدنامی برای تشکل‌های کشاورزی بود، لذا باید این تشکل مجدداً با حضور حداکثری باغداران عاشق، عامل و عالم، شکل بگیرد که در این راه، اتاق اصناف کشاورزی جنوب کرمان و اتاق صنعت، معدن و تجارت جنوب، آماده همکاری و هماهنگی در جهت احیای این امر مهم، خواهند بود.
باشد که با تحقق موارد مطروحه و همت تولید‌کنندگان بخش خصوصی و دولت، شاهد برند شدن مرکباتکوهستان جیرفت، به‌عنوان یکی از مرغوب‌ترین محصولات کره خاک باشیم.
